اعلان نزول پیک وحی برای معرفی امامت : 

پیامبر اسلام در بخش آغازین خطبه خود فرمودند : 

همانا جبرئیل (که درود خدا بر او باد) سه بار بر من نازل شد، و سلام خدا را رساند و فرمود که در این مکان (غدیرخم) توفق نمایم، و به سیاه وسفید شما اعلام کنم که علی بن ابیطالب، وصی و جانشین و پیشوای شما بعد از من است، جایگاه او نسبت به من، همانند هارون نسبت به موسی پیامبر است، با این تفاوت که پی از من پیامبر نخواهد آمد، علی (ع) پس از خدا و پیامبر رهبر شماست و خداوند بزرگ آیه ای در قرآن در همین مسئله نازل فرمود که : «همانا رهبر و سرپرست شما خدا و رسول او و کسانی هستند که ایمان آورند، و نماز را بپای دارند، و در حال رکوع زکات بپردازند». 

علل صبر و انتظار پیامبر (ص) 

آنگاه به علل «سیاست صبر و انتظار» اشاره میکند که چرا تاکنون صبر کرده و برای علی (ع) بیعت عمومی نگرفته است و فرمود : از جبرئیل (درود خدا بر او باد) درخواست کردم تا مرا از اعلام ولایت علی (ع) معاف بدارد، زیرا ای مردم میدانم که تعداد پرهیزکاران اندرک، شمار منافقان فراوان، گنهکاران پرفریب و نیز نگبازانی که اسلام را مورد استهزاء قرار میدهند، وجود دارند. 

اعلام ولایت عمومی و جهانی امیرالمؤمنین (ع) 

بدانید ای جمعیت انبوه! همانا خداوند علی (ع) را رهبر و امام شما قرار داد و فرمانبری او را بر مهاجرین و انصار، برپیروان مهاجرین و انصار که راه نیکی پیمایند، بر اهالی شهرها و روستاها، بر حاضر و غائب، عرب و عجم، آزاد و بنده، کوچک و بزرگ، سیاه و سفید واجب کرده است. بر هر خداپرستی، حکم او جایز و قول او نافذ، و فرمان او واجب است. کسی که با او مخالف کند ملعون، و کسی که از او پیروی کند به رحمت الهی خواهد رسید. تصدیق کننده او مؤمن است، خدا او را، و آنکس را که از او شنوائی داشته و اطاعت کند میآمرزد. آنگاه پس از من، امام شما علی (ع) است، امامی که به امر پروردگار شما تعیین گردیده، و پس از او، امامت در خاندان من از فرزندان علی (ع) تا روز قیامت قرار خواهد داشت، روزی که شما خدا و پیامبرش را ملاقات خواهید کرد. 

یادآوری لیاقتها و ویژگیهای علی (ع) 

پس از اعلام امامت و ولایت از طرف خدا، ویژگیها و لیاقتهای امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) را یک به یک، در آن زمان محدود، یادآور شدند: بدانید که هیچ علم و دانشی نبود که خداوند آن را به من آموخت، و من آن را به علی (ع) آموختم که رهبر پرهیزکاران است. و هیچ دانش نبود جز آنکه آن را به علی (ع) سپردم که امام آشکار است. ای جمعیت انبوه مسلمانان! نسبت به علی (ع) گمراه نگردید، و از او گریزان نباشید، و از رهبری او سرباز نزنید، زیرا اوست کسی که همگان را به حق هدایت میکند، و بر اساس حق عمل مینماید، باطل را نابود و از آن پرهیز میدهد، و در راه خدا از چیزی نمیهراسد. 

مردم! علی (ع) انسانی است که به خدا و پیامبرش ایمان آورد، کسی است که جان خود را فدای جان پیامبر کرد، و همواره با پیامبر خدا بود، و هیچکس جز او تسلیم پیامبر خدا نبود….

تکمیل دین با ولایت علی (ع) 

پس از اعلام ولایت و یادآوری ارزشهای امام علی(ع) به یک نکته مهم دیگر اشاره می فرمایند که در پیام الهی نیز نهفته بود و آن تکمیل دین با ولایت علی (ع) است. یعنی دین اسلام بدون ولایت امامان معصوم (علیهم السلام) کامل نخواهد بود، و جامعه اسلامی بدون رهبری امام معصوم (ع) به رشد و سعادت نخواهد رسید. 

همانا خداوند عزیز و بزرگ، دین شما را با اعلام ولایت علی (ع) کامل گردانید، حال اگر کسی از امامت علی (ع) و دیگر امام جانشین او که از فرزندان علی (ع) هستند تا روز قیامت، سر باز زند پس از عرضه اعمال بر خدا، از کسانی خواهد بود که همه اعمال او نابود خواهد شد، و جاودانه در آتش قرار خواهد گرفت، که هرگز از شدت عذاب کاسته نگردد، و به آنان مهلت داده نخواهد شد. 

افشای چهره واقعی دشمنان علی (ع) 

چون امر الهی در ولایت خاندان پیامبر (ص) ابلاغ، و ویژگیهای امام بر حق برای همگان بازگو شد، پرده از چهره واقعی دشمنان اسلام و امامت که منافقانه در پوشش ظاهری دین منتظر فرصت بودند برداشتند. تا دوستان ولایت آنان را بشناسند و روش برخورد با آنان را بدانند. 

آگاه باشید، همانا جبرئیل از خداوند بزرگ به من خبر داد که هر کس با علی دشمنی کند، و ولایت او را نپذیرد، لعنت خدا بر او باد، پس هر کسی باید در انتظار اعمال باشد که برای فردا پیش فرستاده است. مردم! پروا کنید که با امر خدا مخالفت نمایید، پس لرزان شود قدم هایی که در گذشته با ایمان استوار بود، و همانا خداوند از اعمال شما آگاه است. آگاه باشید، با علی (ع) هیچکس جز بدبخت بد انجام، دشمنی نمی ورزد، و هیچکس جز پرهیزکاران، دوستی علی (ع) را به جان نمی خرند، و جز مؤمن مخلف، کسی به علی (ع) ایمان نمی آورد. 

هشدار از قدرت طلبان منتظر فرصت 

سپس به خطر ارتجاع فکری و بازگشت به جاهلیت اشاره کردند و هشدار دادند که مبادا منافقان قدرت طلب، با فریب و نیرنگ امامت را غصب و مردم را به انحراف بکشانند. 

پس از من حاکمان دروغین، قدرت را بدست میگیرند و مردم را به سوی آتش جهنم میخوانند، که در روز قیامت یاوری ندارند. ای مردم، همانا خداوند بزرگ و من از آنان بیزاریم. ای مردم پس از من زمامداران غاصب و پیروانشان و دوستان و یارانشان، در پایین ترین نقطه سوزان جهنم قرار دارند و چه بد جایگاهی برای متکبران خواهد بود!! 

سپس فرمود : «الا لعن الله الغاصبین و المغتصبین» آگاه باشید! لعنت خدا بر غصب کنندگان ولایت اهل بیت (ع) و یاری دهندگانشان. 

مسئولیت همگانی تبلیغ 

پیامبر اسلام (ص) برای تداوم امر ولایت علی (ع) تا روز قیامت، به مسئولیت همگانی مسلمین در تبلیغ فرمان الهی اشاره فرمودند: 

وظیفه همه مسلمین، ابلاغ حماسه غدیر است. من علی (ع) را در میان شما، امام مسلمین باقی می گذارم که او و فرزندان او وارث من تا روز قیامت هستند. همانا من امر الهی را که مأمور ابلاغ آن بوده ام را به شما رساندم، که حجت آشکاری بر هر حاضر و غائب است. به آنها که امروز با ما هستند و آنانکه در این جمعیت نیستند. 

آنانکه هم اکنون از مادر متولد شدند یا در آینده متولد خواهند شد. پس بر حاضران در صحنه غدیر، واجب است که امر الهی را به دیگران که حضور ندارند برسانند، بر پدران واجب است که حماسه غدیر را به فرزندان خود تا روز قیامت بشناسانند. 

دعا و درخواست از خدا 

آنگاه دست ها را به سوی پروردگار جهانیان دراز کرده و ضمن بیان عاقبت مخالفت با علی (ع) به نیایش پرداختند. 

پروردگارا، دوستان علی (ع) را دوست بدار، و دشمنان علی (ع) را دشمن دار، و کسی که ولایت علی (ع) را انکار کند لعنت کن، و بر آنکس که حق علی (ع) را غصب نماید خشم گیر. پروردگارا! تو بر من این فرمان را نازل کردی که : امامت پس از من به علی (8) تعلق دارد و من آن را برای مردم بیان داشتم. تو فرمان دادی با گزینش علی (ع) به امامت امت اسلامی، دین بندگان تو تکمیل گردد و نعمت تو بر مسلمانان به کمال رسد. تو اسلام کامل را برای مسلمانان انتخاب فرمودی، و در قرآنت یادآوری کردی که «هرکس غیر از اسلام دینی انتخاب کند، از او پذیرفته نخواهد شد و او از زیانکاران است». 

فرمان بیعت عمومی 

پس از سخنرانی، شما را به بیعت کردن با علی (ع)، فرا می خوانم، که با او بیعت کنید، و به امامت او اعتراف نمایید و با امامان پس از او بیعت کنید. آگاه باشید همانا من با خدا بیعت کردم و علی (ع) با من بیعت کرد و من از جانب خدای بزرگ شما مردم را برای بیعت کردن با علی (ع) فرا میخوانم پس هر کس پیمان شکند به زیان خود عمل کرده است من از طرف خداوند مأمورم تا از شما برای علی (ع) بیعت گیرم، پس آنچه از طرف خدای بزرگ در امر ولایت علی (ع) نازل شد اعتراف کنید،  او را امیرمؤمنان بدانید و امامت امامان پس از علی (ع) را که از خاندان من، و از فرزندان علی (ع) میباشند، بپذیرید، که آخرین آنها، و قائم آنها، حضرت مهدی (عج) است، تا روز قیامت که به حق قضاوت خواهد کرد.